Audyt finansowy – na czym polega, jak przebiega i kiedy warto go przeprowadzić?

Audyt finansowy to nie tylko „szukanie błędów w papierach”. To moment prawdy dla każdej firmy, a więc swoisty test rzetelności, przejrzystości i skuteczności zarządzania pieniędzmi. Bo liczby, w przeciwieństwie do słów, zawsze mówią wprost, gdy coś przestaje się zgadzać. Na czym polega audyt finansowy, jak przebiega i kiedy w szczególności warto go przeprowadzić? Zapraszamy do lektury – z nami poznasz najważniejsze kwestie. 

Co to jest audyt finansowy i jakie są jego cele? 

Audyt finansowy to zaawansowana, niezależna analiza sprawozdań finansowych firmy. Jego głównym celem jest potwierdzenie, czy dane prezentowane w dokumentach księgowych są rzetelne, zgodne z przepisami prawa, oraz czy odzwierciedlają faktyczną sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa. 

Dobrze przeprowadzony audyt finansowy to nie tylko obowiązek wynikający z przepisów, ale przede wszystkim narzędzie budowania wiarygodności i zaufania w oczach inwestorów oraz partnerów biznesowych.

Cele audytu finansowego

Wyobraź sobie audyt jako zdrowotny przegląd firmy. Tak jak regularne badania pozwalają wcześnie wykryć problemy, tak audyt finansowy umożliwia identyfikację błędów w księgowości, nieprawidłowości w raportowaniu czy niepożądanych praktyk, zanim przerodzą się one w poważne ryzyko finansowe. Dla wielu firm to również sposób na usprawnienie procesów wewnętrznych i poprawę efektywności zarządzania. Cele audytu finansowego można podsumować w kilku punktach:

• potwierdzenie rzetelności sprawozdań finansowych,
• identyfikacja ryzyk księgowych i podatkowych,
• usprawnienie systemu kontroli wewnętrznej,
• zapewnienie zgodności z przepisami prawa i zasadami rachunkowości.

Audyt nie służy więc tylko kontroli – to także forma doradztwa, która pozwala lepiej zrozumieć strukturę finansów i wprowadzić zmiany poprawiające stabilność firmy. Jest on zatem jednym z najważniejszych elementów usługi kontrolingu finansowego. 

Kiedy firma powinna przeprowadzić audyt finansowy? 

Należy podkreślić, że nie każda organizacja ma prawny obowiązek przeprowadzania audytu finansowego, ale coraz więcej przedsiębiorców decyduje się na niego dobrowolnie. Obowiązkowy audyt dotyczy głównie spółek akcyjnych oraz niektórych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, które spełniają określone kryteria np. przekraczają limity przychodów, zatrudnienia lub sumy bilansowej.

Jak podkreślają zewnętrzni dyrektorzy finansowi (CFO), nawet w mniejszych firmach audyt okazuje się wartościowy, szczególnie w momentach przełomowych dla biznesu. Warto go przeprowadzić, gdy:

• planujesz przekształcenie formy prawnej lub połączenie z innym podmiotem,
• przygotowujesz się do pozyskania inwestora lub kredytu,
• chcesz sprawdzić kondycję finansową po okresie intensywnego wzrostu,
• podejrzewasz nieprawidłowości w księgowości lub nietypowe przepływy finansowe.

Warto wiedzieć! 

Audyt finansowy to doskonały sposób na uporządkowanie danych przed kontrolą urzędową lub procesem due diligence. Regularne audyty (np. raz na rok lub dwa) pozwalają uniknąć wielu problemów, zanim zajrzy do Twojej firmy urząd skarbowy.

Etapy audytu finansowego krok po kroku

Proces audytu finansowego przebiega w kilku jasno określonych etapach. Każdy z nich jest istotny, bo pozwala audytorowi poznać strukturę organizacji, zrozumieć specyfikę działalności i wyciągnąć obiektywne wnioski.

• Planowanie audytu

Audytor zaczyna od rozmowy z kierownictwem oraz analizowania ogólnych informacji o firmie. Ustala zakres działań, ryzyka i harmonogram prac. Na tym etapie powstaje plan audytu – dokument, który określa, co zostanie zbadane i w jakim zakresie.

• Analiza wstępna

To moment, w którym kontroler finansowy przygląda się dokumentom księgowym, wewnętrznym procedurom oraz systemom kontroli. Często już na początku ujawniają się obszary wymagające szczególnej uwagi np. nietypowe rozbieżności w kosztach lub niezgodności w sprawozdaniach.

• Badanie zasadnicze

Tutaj zaczyna się właściwa analiza danych finansowych. Audytor finansowy sprawdza zapisy w księgach, uzgadnia salda kont, analizuje umowy, faktury, raporty z banków i potwierdzenia należności czy zobowiązań. Dla wielu firm to moment największych odkryć – właśnie wtedy wychodzą na jaw błędy, które wcześniej umykały uwadze.

• Opracowanie raportu końcowego.

Po zakończeniu działań kontrolnych audytor tworzy raport zawierający ocenę sprawozdania finansowego oraz wskazówki dotyczące poprawy systemu kontroli i zarządzania finansami. Taki raport to nie tylko formalne podsumowanie, ale prawdziwa mapa drogowa dla zarządu

• Spotkanie podsumowujące

Na koniec odbywa się rozmowa z kierownictwem, podczas której omawia się wyniki audytu i rekomendacje. Dobrzy audytorzy nie tylko wskazują błędy, ale też pomagają opracować praktyczne rozwiązania, które realnie wspierają rozwój firmy. 

To musisz wiedzieć! 

Audyt finansowy nie zawsze musi być pełnym badaniem sprawozdania. Czasem firmy decydują się na tzw. przegląd finansowy, a więc na mniej szczegółową analizę, która pozwala szybko ocenić stan finansów bez pełnej procedury audytowej. Wykona ją dla Twojej firmy dyrektor finansowy na godziny. 

Korzyści z przeprowadzania audytu finansowego w przedsiębiorstwie

Audyt finansowy to inwestycja, która przynosi wymierne korzyści, nie tylko wizerunkowe, ale przede wszystkim operacyjne i strategiczne. Przede wszystkim daje firmie pełniejszy obraz kondycji finansowej oraz pozwala zidentyfikować elementy wymagające optymalizacji.

Co Twoja firma zyska dzięki audytowi finansowemu? 

1. Właściciel firmy lub zarząd spółki zyskuje pewność, że dane księgowe są zgodne z przepisami. 
2. Audyt finansowy to przepis na to, jak można lepiej zarządzać przepływem gotówki i kosztami. 
3. Twoje przedsiębiorstwo stanie się bardziej wiarygodne dla inwestorów, banków i kontrahentów, co jest ważne, jeśli planujesz inwestycje. 
4. Dzięki audytowi łatwiej jest przygotować się do rozmów z potencjalnymi partnerami czy instytucjami finansowymi.
5. Nie bez znaczenia jest także aspekt bezpieczeństwa. Audyt pozwala wcześnie wykryć nieuczciwe praktyki finansowe, błędy proceduralne czy naruszenia zasad rachunkowości. Dla wielu firm to moment, w którym po raz pierwszy widać, jakie pieniądze „uciekają” niepostrzeżenie z budżetu. 

Co ciekawe, audyt często staje się punktem wyjścia do szerszych zmian organizacyjnych – aktualizacji polityki finansowej, wdrożenia nowych narzędzi księgowych czy restrukturyzacji kosztów.

Jak wybrać odpowiedniego audytora finansowego?

Wybór właściwego audytora to ważny etap całego procesu. Dobry specjalista nie tylko bada dokumenty, ale także doradza i wskazuje konkretne rozwiązania. Warto zwrócić uwagę, by była to osoba lub firma posiadająca odpowiednie uprawnienia (np. biegłego rewidenta) oraz doświadczenie w danej branży. W praktyce najcenniejsi są audytorzy, którzy potrafią spojrzeć szerzej – nie tylko na liczby, ale też na procesy biznesowe, które za nimi stoją.

Coraz więcej przedsiębiorstw (m.in. tych, które nie są prawnie zobowiązane do przygotowywania audytów) decyduje się również na rozwiązanie pośrednie: dyrektora finansowego na godziny. To model współpracy, w którym ekspert z doświadczeniem audytowym i menedżerskim wspiera firmę okresowo, bez konieczności tworzenia pełnoetatowego stanowiska. Taka osoba może zarówno przeprowadzić audyt wewnętrzny, jak i pomóc opracować plan naprawczy czy usprawnić system raportowania. 

To idealne rozwiązanie dla firm, które chcą korzystać z wiedzy eksperckiej, ale nie potrzebują stałego działu finansowego. Dyrektor finansowy na godziny łączy kompetencje analityka, doradcy i stratega – dzięki czemu przedsiębiorstwo otrzymuje realne wsparcie w optymalizacji finansów, bez ponoszenia dużych kosztów stałych.

Pamiętaj, badania finansów pozwalają uniknąć niespodzianek! 

Podsumowując, regularne badania finansów pozwalają uniknąć poważnych kłopotów finansowych, podatkowych, a nawet prawnych. Współpraca z doświadczonym audytorem lub dyrektorem finansowym na godziny może odmienić sposób, w jaki patrzysz na wyniki swojego biznesu. 

Jeśli chcesz wiedzieć, gdzie naprawdę płynie Twój kapitał, audyt to pierwszy krok do świadomego i skutecznego zarządzania.